Van de MIA’s naar de MAIA’s? (opiniestuk in De Morgen)

Frederik Sioen is Vlaams Parlementslid namens Vooruit en muzikant. We moeten de muzieksector weerbaar maken voor een nieuwe toekomst met AI. (opiniestuk in De Morgen)

Van de Music Industry Awards naar de Music Artificial Intelligence Awards? Het zou zomaar kunnen. Nieuwe technologie is vaak heel boeiend, maar boeit het ook als de sector bloedt? Muzikanten, beheersvennootschappen en belangenbehartigers luiden de alarmbel.

De Week van de Belgische Muziek toont meer dan ooit hoe muziek ons verbindt over grenzen, sectoren en genres heen en illustreert de rijkdom van onze muziekscene. Van klassieke muziek en jazz tot belpop en dance, van muziekcafés tot de grootste podia en festivals… Bovendien is muziekbeleving goed voor de gezondheid en ons welzijn, en draagt de sector bij tot onze lokale economie en onze internationale uitstraling. Dat moet worden gevierd!

Maar het is ook een week om stil te staan bij de uitdagingen voor de sector. Na de crisis in de coronaperiode, de komst van streaming en het gebrek aan juiste vergoedingen (ook wel spotgoedkoopify genoemd), het recente nieuws van het verdwijnen van enkele festivals… houdt de sector zijn hart vast voor wat artificiële intelligentie brengen zal.

Garanties
Niet dat AI de creativiteit zal inperken. De mens heeft altijd muziek gemaakt, en zal dat altijd blijven doen. Van de neanderthalerfluit over de Moog-synthesizer tot de nieuwste computersoftware: muziek evolueert dankzij technologie. Artiesten omarmen van nature het experiment, en ook AI kan zo’n tool zijn om grenzen te verleggen. Maar daar waar grenzen worden verlegd, moeten er wetten volgen die garanties bieden voor degelijke arbeidsvoorwaarden en een faire verloning.

En dat is dringend nodig. Een studie van de International Confederation of Societies of Authors and Composers leert ons dat de brede creatieve sector tegen 2028 maar liefst 24 procent van zijn inkomen zou mislopen door de concurrentie met AI. Enerzijds door het ongeoorloofde gebruik van hun werken zonder enige vergoeding voor auteursrechten, en anderzijds door de vervanging van muziek in video’s, series, films… door AI gegenereerde content. Generatieve AI-muziek zou tegen 2028 goed zijn voor maar liefst 20 procent van de inkomsten van streamingplatformen en ongeveer 60 procent(!) van de inkomsten van muziekbibliotheken.

Of nog een cijfer dat je doet duizelen. Een grootschalige studie van de Data Provenance Institute wees uit dat 70 procent van alle data die gebruikt worden in op video gebaseerde AI-modellen afkomstig is van YouTube. Ironisch genoeg ondergraven artiesten die hun werk online promoten, dus onrechtstreeks ook hun eigen carrière. En dat terwijl de techreuzen gigantische winsten maken. ‘AI killed the radio star’?

Europees kader
Overheden moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Sinds kort is er met de AI-act een Europees kader voor de reglementering van AI, en dat is een goede start. Maar ook in Vlaanderen hebben we een ernstig en grondig debat nodig door met de sector in dialoog te gaan om de lokale impact te analyseren, en grijze zones weg te werken. Zo dagen we het federale en Europese niveau uit om onze sectoren weerbaar te maken voor een nieuwe toekomst.

Maar het sterkste antigif voor AI? Dat blijft de promotie van lokaal talent en de steun voor het livecircuit. Als het klopt dat 90 procent van ons internet tegen eind 2026 ‘fake’ is, zoals Interpol voorspelt, dan hebben we des te meer nood aan datgene wat ‘100 procent puur’ is. Laten we beschermen wat ons echt raakt, voordat de artificiële middelmaat ons in een hoekje drumt.